Ο όρος Ψυχολογικός πόλεμος, χρησιμοποιείται για να δηλώσει οποιαδήποτε ενέργεια που ασκείται, κυρίως με ψυχολογικές μεθόδους, με στόχο να προκαλέσει μια προγραμματισμένη ψυχολογική αντίδραση σε άλλα άτομα.
Στην προπαγάνδα τα τσιτάτα είναι αποσπάσματα κειμένων που χρησιμοποιούνται για να διαστρεβλώσουν μια πολιτική έννοια, να συκοφαντήσουν δημόσια πρόσωπα και πολιτικούς αντιπάλους. Γίνεται προσπάθεια ώστε, ο στόχος της προπαγάνδας να αποδεχθεί το μήνυμα του προπαγανδιστή σα δικό του πιστεύω.
Η εφαρμογή αυτής της τεχνικής δεν είναι εύκολα διακριτή. Μερικές φορές είναι εκλεπτυσμένη και κινείται στο χώρο των φιλοσοφικών και ψυχολογικών απόψεων και της ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Ακόμη όμως και όταν είναι χοντροκομμένη, δεν είναι εύκολο να γίνει αντιληπτή διότι απαιτεί ειδικές γνώσεις και πείρα, που δεν έχουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Είναι διαπιστωμένο ότι, οι επιχειρησιακές τακτικές στους πολέμους αλλάζουν ως προς τον τρόπο εκδήλωσής τους αναλόγως της εποχής και των τεχνικών μέσων. Έχουν όμως κατά βάση την ίδια λογική, να επιτευχθεί δηλαδή η νίκη εναντίον του αντιπάλου με τον πλέον πρόσφορο τρόπο, με όσο το δυνατό λιγότερες ανθρώπινες απώλειες και με το πιο άμεσο, ταχύτερο και καθολικό αποτέλεσμα.
Μία από τις τεχνικές αυτές του λεγόμενου ψυχολογικού πολέμου, εφάρμοσε ο μεγάλος και εξαιρετικά ευφυής στρατηγός των αρχαίων Αθηναίων, ο πασίγνωστος παγκοσμίως, Θεμιστοκλής ο Φρεάρριος, κατά την διάρκεια των Περσικών πολέμων, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος και ο Πλούταρχος. Η τακτική του μάλιστα αποτελεί μέχρι και σήμερα αντικείμενο εργασιών και ερευνών σε όλον τον κόσμο. Ο Σουν Τζου, ο Κινέζος στρατιωτικός στρατηγός και φιλόσοφος, στο Η Τέχνη του Πολέμου, γύρω στο 500 π.Χ., τόνισε τη σημασία της εξαπάτησης, δηλώνοντας ότι «όλοι οι πόλεμοι βασίζονται στην εξαπάτηση».
Μία από τις πιο αποτελεσματικές άμυνες ενάντια στον ψυχολογικό πόλεμο είναι η ανάπτυξη ισχυρής παιδείας στα μέσα επικοινωνίας και δεξιοτήτων κριτικής σκέψης. Με το να μπορούμε να αναλύουμε και να αξιολογούμε τις πληροφορίες που συναντάμε, μπορούμε να διακρίνουμε καλύτερα μεταξύ αξιόπιστων πηγών και ψευδών ειδήσεων, προπαγάνδας ή παραπληροφόρησης. Μια άλλη αποτελεσματική άμυνα ενάντια στον ψυχολογικό πόλεμο, είναι η ενίσχυση της διαφάνειας και της εμπιστοσύνης μεταξύ των κυβερνήσεων, των οργανισμών και του κοινού. Η διεθνής συνεργασία και η ανταλλαγή πληροφοριών μπορούν να βοηθήσουν τις κυβερνήσεις και τους οργανισμούς να κατανοήσουν καλύτερα και να ανταποκριθούν στις απειλές ψυχολογικού πολέμου. Μοιράζοντας πληροφορίες, βέλτιστες πρακτικές και τεχνολογικές εξελίξεις, μπορούμε να αναπτύξουμε πιο αποτελεσματικές στρατηγικές για την καταπολέμηση αυτών των τακτικών.
ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ
