ΦΥΤΕΥΩΝΤΑΣ ΙΔΕΕΣ ΜΕΣΩ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ

 

Η επανάληψη είναι μήτηρ πάσης μαθήσεως… Η επανάληψη προσδίδει σε ένα οποιοδήποτε έργο ή μια ιδέα, ενότητα, συνοχή και έμφαση, δημιουργεί όμως συχνά μονοτονία και έλλειψη ενδιαφέροντος. Γι’ αυτό, η επανάληψη πρέπει να γίνεται προσεκτικά, με αντιμεταθέσεις και εναλλαγές. Μια σωστή τέχνη της επανάληψης έχει κανόνες όπως το να είναι κατανοητή η δομή επανάληψης, να διασαφηνίζεται η διαφορά επανάληψης γνωστού και άγνωστου πλήθους επαναλήψεων, να έχει την ιδιότητα να αποσπούνται οι λογικές προτάσεις από την δομή επανάληψης της καθημερινότητας και να προσδιορίζεται η αλήθεια ή το ψεύδος της. Φανταστείτε λοιπόν, μια ιδέα που θέλετε να προβάλετε και να αποτυπωθεί στο κοινό πχ,σε ένα κείμενο. Το κείμενο θα υπάρχει με την μορφή της επανάληψης σε διαφόρους χώρους της πραγματικότητας πχ, πόλη, τηλεόραση, διαφήμιση. Ανεξάρτητα με το ότι μοιάζει αποδοτικό, το να διαβάζει το ίδιο υλικό ο δεκτής συνεχόμενα δεν προσφέρει κάποιο μακροπρόθεσμο όφελος. Με πολύ μικρά διαστήματα ανάμεσα στις επαναλήψεις, ο εγκέφαλος “βαριέται” και αγνοεί την πληροφορία, μιας και δεν χρειάζεται να προσπαθήσει να τη θυμηθεί. Η λύση; Αν βρεθεί ξανά ένα κομμάτι γνώσης, αρκετό καιρό μετά που το έμαθες αρχικά, αλλά πριν χρειαστεί να το ξαναμάθεις από το μηδέν, η διατήρηση σου θα ενισχυθεί θεαματικά. Για να πετύχεις μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, χρειάζεται να κάνεις επανάληψη σε αυξανόμενα διαστήματα, κοινώς να αφήνεις ένα εύλογο διάστημα της μιας επανάληψης από την άλλη. Αν αφήσεις πολύ καιρό ανάμεσα στις επαναλήψεις, θα είναι σαν να αρχίζεις από την αρχή. Η νοητική διατήρηση θα έχει επαναφερθεί στην αρχική κατάσταση της επαφής με την πληροφορία. Η επανάληψη σε αυξανόμενα διαστήματα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλά και διαφορετικά αντικείμενα. Είναι ένα σύστημα που δουλεύει λόγω του τρόπου λειτουργίας των εγκεφάλων μας, ανεξάρτητα με το συγκεκριμένο αντικείμενο. Σε πολύ περίπλοκες ιδέες ή θεωρίες για παράδειγμα όπως προχωρημένα μαθηματικά,  η επανάληψη σε αυξανόμενα διαστήματα μπορεί να εφαρμοστεί, αλλά πρώτα πρέπει να υποδιαιρέσεις το αντικείμενο σε μικρότερα και πιο συγκεκριμένα κομμάτια. Αυτά μπορείς στη συνέχεια να τα μάθεις και να τα απομνημονεύσεις χρησιμοποιώντας επανάληψη σε αυξανόμενα διαστήματα. Η επανάληψη σε αυξανόμενα διαστήματα είναι ο σωστός τρόπος για τη μακροπρόθεσμη διατήρηση, και θα πρέπει να την χρησιμοποιείς όποτε είναι δυνατό. Τα διαχρονικά έργα ή θεωρίες ή ιδέες διαθέτουν την ικανότητα να είναι διαρκώς επίκαιρα μέσω του παραπάνω τρόπου. Διότι μπορεί οι εποχές να διαφοροποιούνται, αλλά τα ανθρώπινα πάθη αλλά και οι τρόποι σύλληψης της πραγματικότητας γύρω μας παραμένουν πάντα τα ίδια σε πολλά σημεία! Το σχήμα της επαναλήψεως, από ένα σημείο κι ύστερα, λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο και στα θεολογικά γράμματα, όπως η θεολογική μαρτυρία των Καππαδοκών, του Μαξίμου και των άλλων Πατέρων της Εκκλησίας. Ο Μάξιμος όμως είχε σταθεί ξάστερα απέναντι στον μηχανισμό της επαναλήψεως υποστηρίζοντας, πως δεν ήταν κάτι περισσότερο ο ίδιος από ερανιστής. Φυσικά η επανάληψη μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στην εικονογραφία! Όταν γραμμές, σχήματα, χρώματα, υφές, τόνοι ακόμα και ανθρώπινες φιγούρες επαναλαμβάνονται μέσα στο καρέ με τακτική σειρά ή αλληλουχία, τότε δημιουργείται ένα μοτίβο. Η επανάληψη δημιουργεί ένα σταθερό ρυθμό μέσα στην εικόνα που το ανθρώπινο μάτι δέχεται πάντα θετικά. Αυτό ηρεμεί τον θεατή και τον κάνει να νιώθει οικεία με την εικόνα μας. Βέβαια, αν δεν παίξουμε σωστά  τα πράγματα θα έχουν άλλες προεκτάσεις κατάστασης! Φυσικά και μπορώ να το αναλύσω και να προεκτείνω την τεχνική σε χώρους όπως η διαφήμιση,  η πολιτική του επιχειρηματικού τομέα, τα ΜΜΕ κλπ., όμως ο στόχο μου δεν είναι να δίνω δωρεάν τεχνικές δύναμης χωρίς το κόστος που απαιτεί η κατανόηση τους. Στόχος αυτού του κείμενου, είναι να αποτελέσει μια νοητική ψηφίδα που θα λειτουργήσει όπως πρέπει, όταν πρέπει .

 

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ 

ΠΕΙΘΩΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ( ΤΕΧΝΙΚΕΣ Ψ.Ε.Π. ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ)

 

Με τον πολιτικό λόγο ο πομπός επιθυμεί να πείσει το δέκτη να πάρει κάποιες αποφάσεις ή να προβεί σε κάποια ενέργεια. Ο δέκτης λοιπόν πρέπει να πεισθεί ότι η απόφασή του είναι σύμφωνη με τα δικά του προσωπικά συμφέροντα και με τα συμφέροντα του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου στο οποίο ανήκει. ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να προσδιορίσει κανείς την επικράτεια της πειθούς είναι να απαριθμήσει ποικιλίες κειμένων που από την αρχαιότητα έχουν ενταχθεί σ' αυτήν. Οι λόγοι των πολιτικών και εκείνοι των στρατιωτικών ηγετών, οι δικανικοί λόγοι -σήμερα θα λέγαμε οι αγορεύσεις των συνηγόρων και άλλων παραγόντων μιας δίκης- , το εκκλησιαστικό κήρυγμα και γενικά ο λόγος του προσηλυτισμού και της ιδεολογικής χειραγώγησης, οι διαφημίσεις και ορισμένα είδη δοκιμίου είναι οι πιο χαρακτηριστικές μορφές κειμένων/ λόγων πειθούς. Υπάρχουν, σε ό,τι αφορά τον πομπό, γιατί ένα κείμενο πειθούς είναι κείμενο με θέση που ο ομιλητής/συγγραφέας πρέπει αταλάντευτα να υποστηρίξει μέχρι τέλους, αλλιώτικα καταρρέει όλο το εγχείρημα, σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της πραγματικότητας, γιατί χωρίς την εγκυρότητα των γεγονότων, την αληθοφάνεια της προσωπικής (του πομπού) εμπειρίας και την πιστή μεταφορά πηγών και μαρτυριών κανείς λόγος δεν γίνεται πειστικόςΌταν η επιδίωξή μας είναι να πείσουμε για

την ορθότητα των απόψεων/πεποιθήσεών μας,

αξιοποιούμε τους εξής τρόπους πειθούς:

• επίκληση στη λογική

• επίκληση στο συναίσθημα

• επίκληση στην αυθεντία

• επίκληση στο ήθος του πομπού ή του δέκτη

• επίθεση στο ήθος του αντιπάλου

·  Προσωπικές γνώμες προβάλλονται ως αλήθειες καθολικού κύρους.

·  Διατυπώνονται απόψεις από ειδικούς σε τομείς που δε σχετίζονται με το θέμα που πραγματεύεται ο πομπός.

·  Παρουσιάζονται ανεπεξέργαστες επιστημονικοφανείς κρίσεις, καθώς και κρίσεις που δεν έχουν προκύψει μέσα από επιστημονικά αποδεκτές μεθόδους

Εκείνοι που ελέγχουν και κατευθύνουν τον τύπο, το ραδιόφωνο, την τηλεόραση, τους

κομματικούς και άλλους προπαγανδιστικούς μηχανισμούς αξιοποιούν τη βουλητική

λειτουργία της γλώσσας με σκοπό την αλλοτρίωση, την εξάρτηση και την πλύση εγκε-

φάλου του κοινού. Επομένως, η γλώσσα της εξουσίας αξιοποιείται ως εργαλείο και

μέσο πειθούς από πολιτικά πρόσωπα - φορείς εξουσίας

Διαφήμιση είναι η δημιουργία πρωτότυπου μηνύματος, το οποίο αναφέρεται σε κάποιο

υλικό ή πνευματικό παράγωγο/προϊόν, και η προβολή του από τα μέσα επικοινωνίας με

τελικό σκοπό την παρακίνηση του αποδέκτη να αγοράσει το διαφημιζόμενο προϊόν.

• Προσέλκυση της προσοχής του δέκτη.

• Διέγερση καταναλωτικής επιθυμίας. Για την περιγραφή των εργαλείων που χρησιμοποιεί ο λόγος της πειθούς μπορούμε να στηριχθούμε στην αριστοτελική Ρητορική. Εκεί προτείνονται τρεις κατηγορίες "επιχειρημάτων" πειθούς: το επιχείρημα του ήθους (του ομιλητή), το επιχείρημα του πάθους (του ακροατή) και το λογικό επιχείρημα. Ειδικότερα: ο ομιλητής χρειάζεται να κτίσει τη δημόσια εικόνα του παρέχοντας διαπιστευτήρια ειλικρίνειας και αξιοπιστίας ως προσωπικότητα, δείχνοντας ότι η διάθεσή του απέναντι στο ακροατήριο είναι καλοπροαίρετη, ότι δηλαδή δεν αποσκοπεί σε παραπλάνησή του, και κερδίζοντας την εντύπωση ανθρώπου που κατέχει το θέμα του λόγου και μπορεί να το χειρισθεί αποτελεσματικά. Η αρχαία ρητορική μας έχει κληροδοτήσει και ορισμένα υφολογικά χαρακτηριστικά του λόγου της πειθούς. Ησαφήνεια (κυριολεξία, αποφυγή πολυσημίας, ακριβής χρήση εννοιών-κλειδιών) έχει να κάνει με την αντικειμενική παρουσίαση του συζητούμενου θέματος,. Η πειθώ είναι μια κρίσιμη δεξιότητα που συμβάλλει στη διάκριση του ατόμου στον επαγγελματικό και κοινωνικό του περιβάλλον ενώ μπορεί να οδηγήσει σε πετυχημένες συμφωνίες, να αυξήσει τις πωλήσεις, να προωθήσει ιδέες, να κινητοποιήσει ανθρώπους και να καλλιεργήσει αλλαγές. Η πειθώ είναι μια καλλιεργήσιμη δεξιότητα που συνδέεται με τη δυναμική του ανθρώπινου λόγου και τη ρητορική. Ως εκ τούτου, βασικός παράγοντας στη διαδικασία της πειθούς είναι η ικανότητα ενός προσώπου να χρησιμοποιεί κατάλληλα τον λόγο

 

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ 

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ, ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

 

 

Καθημερινά, οι άνθρωποι,  καθίστανται θύματα μιας ανελέητης προπαγάνδας που τείνει να αλλοιώσει την εικόνα της πραγματικότητας από αυτήν που ο καθένας χωριστά έχει διαμορφώσει. Σύμφωνα με τους κανόνες της προπαγάνδας, μια «αστυνομία σκέψης» θα ασκεί τον απόλυτο έλεγχο σε τέτοιο βαθμό που στο τέλος η δυνατότητα σκέψης θα έχει εξαλειφθεί ή ποινικοποιηθεί. Οι διαφημιστές προτιμούν να πουλούν και όνειρα μαζί με επώνυμα προϊόντα (brands). Έτσι η Coca Cola είναι «στιγμές ζωής» και ο Nescafe «ατέλειωτη ευχαρίστηση». Οι διαφημιστές –αυτοί οι «καλλιτέχνες», συντονίζονται με τις διαθέσεις του εγκεφάλου του κοινού τους. Τις τεχνικές της σημερινής διαφήμισης θα τιςζήλευε και ο Γκέμπελς! Οι προπαγανδιστικοί και διαφημιστικοί μηχανισμοί χρησιμοποιούν και τη νέα επιστήμη της Μιμητικής (memetics), ως εργαλείο ερμηνείας της διασποράς της λαϊκής κουλτούρας και διαμόρφωσης του μελλοντικού μάρκετινγκ. Αν στο μυαλό σας έχει αποτυπωθεί οποιοδήποτε διαφημιστικό σποτ ή αν ακολουθείτε άθελα σας τα ρεύματα της μόδας, τότε ίσως έχετε έρθει σε απροσδόκητη επαφή μ’ ένα μιμ (meme).Στην τηλεόραση, η ίδια διαφήμιση μπορεί να παιχτεί με καθυστέρηση 2’’, με μία άσχετη άλλη διαφήμιση στο ενδιάμεσο. Αν κάποιος παρακολουθήσει 2 ώρες τηλεόραση είναι πολύ πιθανό να δει την ίδια διαφήμιση πάνω από 3 φορές. Ηεπανάληψη του ενός συγκεκριμένου σύμβολου ή το ίδιου συνθήματος, βοηθά το κοινό να το θυμάται. Αυτό θα μπορούσε να είναι με τη μορφή ενόςκουδουνίσματος ή εικόνας πουτοποθετείται σχεδόν πάντα στην εικόνα/σκηνή. Αυτό περιλαμβάνει, επίσης, τη χρήση υποσυνείδητων φράσεων, εικόνων ή άλλου περιεχόμενου σε ένα κομμάτι της προπαγάνδας. Η συμπεριφορά προς την επανάληψη είναι αρχικά θετική,έως ότου ο καταναλωτής μάθει και εξοικειωθεί με τη διαφήμιση, η στάση είναι θετική. Η εκμάθηση εξελίσσεται γρήγορα εντός της πρώτης έκθεσης, οδηγώντας σε μια γρήγορη αύξηση της ανάκλησης. Στην διαφήμιση, η τεχνική αυτή αποκαλείται και Μηχανιστική: Απαγόμενη τις αρχές της Ψυχανάλυσης, η πρακτική αυτή προϋποθέτει την επανάληψη ενός συγκεκριμένου σλόγκαν ή εικόνας. Η επανάληψη ενεργοποιεί το σημείο επιθυμίας του εγκεφάλου. Κάπως έτσι γεννιόνται στο νου μας τα μιμς, μεταπηδούν από μυαλό σε μυαλό μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζουμε μίμηση (memesis). Σύμφωνα με τον δρ. Don Beck «τα μιμ είναι κρυφά σχήματα εντός της ροής και του αναβρασμού της κουλτούρας μας». Στη δεκαετία του 1980, με την ανάπτυξη και της Τεχνητής Νοημοσύνης (Artificial Intelligence), δημιουργήθηκε κι ο νέος επιστημονικός κλάδος της Μιμητικής. Η μιμητική μηχανική, χάρη στους σχεδιαστές των «πολιτιστικών ιών» βοηθούν τους ειδικούς των αγορών ναμπορούν πλέον να εξαπολύσουν σε πλήρη έκταση σχεδιασμένους ‘’εγκεφαλικούς ιούς’.  Το σαγηνευτικό βλέμμα και η περιποιημένη εμφάνιση, όπως και φυσικά το καταπληκτικό τους λέγειν, ωθεί τον πομπό στην επιθυμία απόκτησης του προϊόντος, στην διαφήμιση της ιδέας στην προπαγάνδα! Οι επαναλήψεις φθόγγων - λέξεων, ομοιοκαταληξίες, παρηχήσεις, λογοπαίγνια, αναγραμματισμοί, αμφισημίες έχουν ως στόχο την άμεση εντύπωση του μηνύματος στο υποσυνείδητο του δέκτη. Αίσθηση δική μου, αλλά και πολλών άλλων, είναι ότι οι “αγοραστικές αποφάσεις” όλο και περισσότερων ανθρώπων, βασίζονται στις κοινές αξίες, τον ίδιο τρόπο σκέψης, και τις ίδιες προοπτικές που δημιουργούνται.

 

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ 

ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΚΑΙ Μ.Μ.Ε.

 

Τα Μ.Μ.Ε. αποτελούνται από πολλά μέσα (τηλεόραση, τύπος, ραδιόφωνο), τα οποία στοχεύουν στην ενημέρωση μίας «μάζας». Αυτή η μάζα είναι οι πολίτες της κάθε χώρας, της κάθε πόλης και χωριού που επιθυμούν να ενημερώνονται για το τι συμβαίνει στην χώρα όπου ζουν, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Η προπαγάνδα ορίζεται ως η σκόπιμη, συστηματική προσπάθεια διαμόρφωσης των αντιλήψεων και χειραγώγησης της ανθρώπινης συμπεριφοράς και δράσης, διότι ταυτόχρονα το μόνο που σου ζητάει είναι η απόλυτη προσοχή σου σε αυτήν, για παράδειγμα την κλασσική φράση των παρουσιαστών πριν τις διαφημίσεις «Μην αλλάξετε κανάλι γιατί θα είμαστε εδώ και μετά τις διαφημίσεις με ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα», καθώς και την επίτευξη μιας απόκρισης που προωθεί την επιθυμητή πρόθεση του προπαγανδιστή.

Το γεγονός ότι ένα άτομο, το οποίο παρακολουθεί ειδήσεις, βρίσκεται στα πρόθυρα κατάθλιψης δεν είναι καθόλου τυχαίο. Παρακολουθώντας μόνο τα αρνητικά γεγονότα που συμβαίνουν παγκοσμίως, σου προκαλούνται αρνητικά συναισθήματα, πχ η κρατική ραδιοτηλεόραση η οποία σε συνεργασία με τις μυστικές υπηρεσίες της χώρας, αναζητεί υλικό στα δεξιά κανάλια των ΗΠΑ καθώς και στην κινεζική τηλεόραση ώστε να διαμορφώσει ένα αφήγημα, σύμφωνα με το οποίο η Ρωσία κερδίζει τον πόλεμο.

Η Προπαγάνδα έχει συγκεκριμένη στρατηγική: Σκοπό, Στόχο (ποιο κοινό θέλει να επηρεάσει και πότε), Μέθοδο, Μήνυμα, Μέσο Διάδοσης, Πληροφόρηση, Ανάδραση, και, οπωσδήποτε, ικανότητα εκμετάλλευσης και προσαρμογής (ευελιξία ή/και ικανότητα ταχείας αλλαγής). Τα στατιστικά στοιχεία, επίσης, που δεν μπορούν να ελεγχθούν εύκολα, αποτελούν ένα από τα προπαγανδιστικά εργαλεία στους διεθνείς οργανισμούς. Η προπαγάνδα και η συστηματική παραπληροφόρηση ήταν και παραμένει το ισχυρό στο δρόμο για την κατάκτηση της εξουσίας. Ας θυμηθούμε για παράδειγμα πως η  μισητή τρόικα μετονομάστηκε σε «θεσμούς» και το νέο μνημόνιο- το σκληρότερο- ξαφνικά έγινε «πρόγραμμα». Αυτά είναι μερικά από τα παραδείγματα. Ο δημοσιογράφος δεν είναι βεβαίως ιστορικός, αλλά οφείλει εκ των πραγμάτων να αποτυπώσει και να μεταδώσει στο κοινό με το λόγο και την εικόνα τι συμβαίνει, την ώρα που συμβαίνει.

Τα ρεπορτάζ από εμπόλεμες ζώνες είναι η πρώτη απόπειρα καταγραφής της ιστορίας σε πραγματικό χρόνο. Και, όπως έλεγε ο Robert McNamara,

 

ΓΡΑΦΕΙ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ