ΝΑΟΣ ΗΡΑΚΛΗ ΚΛΕΩΝΕΣ

 

Κάπου ανάμεσα στις παρυφές του χρόνου και της σημερινής πραγματικότητας, εδρεύει ένα μικρό χωριό που το όνομα του αλλά και η ιστορία του, είναι δεμένη με την εποχή που οι Θεοί και οι Ημίθεοι ζούσαν ανάμεσα στους ανθρώπους. Το όνομα αυτού του μικρού σε έκταση τόπου αλλά μεγάλου στις περγαμηνές της ιστορίας, προέρχεται από την κόρη του ΑΣΩΠΟΥ ή ΠΕΛΟΠΑ ΚΛΕΩΝΗ. Όπως ήδη καταλάβατε, ο βασιλιάς άνεμος παρέσυρε εμένα και τους συντρόφους μου στο μικρό χωριό Κλεωνές, όπου αναζητήσαμε τον χώρο λατρείας εκείνου του Ημίθεου που αψηφούσε ακόμα και τις προσταγές του πατέρα του Θεού Δία, υπέρ πάντα των ανθρώπων. Ο χώρος λατρείας του, ανακαλύφθηκε το 1926 και οι ανασκαφές έφεραν στο φώς, ένα μικρό δωρικό Ναό όπου εκεί τιμούσαν τον Ηρακλή για τον άθλο του με το λιοντάρι της Νεμέας. Στον περίβολο του Ναού, ο Παυσανίας μας αναφέρει στα Κορινθιακά, ότι υπήρχαν οι τάφοι του Κτεάτου και του Ευρύτου όπου σκότωσε ο Ηρακλής, όταν ατίμασαν την υπόσχεση ανακωχής μεταξύ τους. Εδώ όμως θα πρέπει να τονίσουμε, ότι υπάρχουν αναφορές πως οι σιαμέζοι αδερφοί Κτεάτος και Ευρύτος, θάφτηκαν κοντά στο Ιερό του ισθμίου Ποσειδώνα. Στις Κλεονές αναφέρεται ο Πλούταρχος και ο Παυσανίας, όταν μας ενημερώνουν ότι ο Ηρακλής φιλοξένησε εκεί τον γέροντα Μόλαρχο, όπου είχε θανατωθεί ο γιός του από το λιοντάρι της Νεμέας. Από εκεί επίσης, τοποθετούν την εκκίνηση του Ηρακλή για τους επτά από τους δέκα άθλους που έπραξε. Ο Ναός, αποτελεί μοναδικό αρχαίο σωσμένο μνημείο δωρικού τύπου, της λατρείας του Ηρακλή. Επίσης δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι αποτέλεσε το σημείο αφετηρίας του Κλεωνέου Αγώνα. Σήμερα, σώζεται μέρος του τοιχίου του Ναού και τμήμα του αγάλματος του Ηρακλή. Δυστυχώς η ανάδειξη του Ναού δεν έχει πραγματοποιηθεί, αφού τα στοιχεία για το χώρο είναι ελάχιστα,όπως και οι έρευνες.

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗ ΤΣΟΥΚΑΛΑ.

ΑΡΧΑΙΟ ΛΑΤΟΜΕΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ

 

 

Στον αρχαίο κόσμο το μάρμαρο ήταν ένα σημαντικό υλικό. Υπήρχαν πολυάριθμα λατομεία, όπως το άγνωστο σε πολλούς, λατομείο Πειραιά! Οι εξορύξεις στους Λάκκους, παρήγαγαν μάρμαρο που χρησιμοποιήθηκε κυρίως στην αρχιτεκτονική.

Ελάχιστα είναι γνωστά για τον παρόν χώρο. Οργάνωση χώρου και εργασίας, τεχνικές λατόμευσης και λάξευσης, τρόποι μεταφοράς, κόστος, διασπορά και χρήση λίθων, μας είναι άγνωστα αφού η αρχαιολογική υπηρεσία, ως τη στιγμή που γράφοντες αυτές η γραμμές, το έχει αφήσει στο έλεος του θεού. Στον χώρο υπάρχουν ίχνη της λατόμευσης, καθώς και ένας μικρός βωμός άγνωστής χρήσης.

Γνωρίζουμε σήμερα για τη χρήση του μαρμάρου στην αρχαιότητα και τη λειτουργία υπαίθριων και υπόγειων ορυχείων καθώς έχει καταγραφεί το ιστορικό πλαίσιο χρήσης του λίθου ως οικοδομικού υλικού αλλά και ως εμπορεύσιμου είδους για την κατασκευή εργαλείων όπως  επίσης και η διαδικασία εξόρυξης τοπικών λίθων.

ΓΡΑΦΕΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ 

Η ΑΡΧΑΙΑ ΟΧΥΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ

 

ΟΧΥΡΩΣΗ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Ανάμεσα στους σύγχρονους καιρούς που διέπουν την πραγματικότητα μας, υπάρχουν σκόρπια κομμάτια από λίθους του παρελθόντος, λίθοι που για άλλους είναι απλές πέτρες χωρίς ουσία, αλλά για κάποιους αποτελούν κομμάτια εκείνου του ξεχασμένου χθες που σιγά σιγά χάνεται στην σκόνη του παλιού Θεού χρόνου. Όμως, τόσο εγώ όσο και κάποιοι από τους συντρόφους μου, θεωρούμε ότι οι λίθοι του χθες, έχουν να μας διδάξουν τα μυστικά των αρχαίων οιωνών και την ιστορία των προγόνων μας, που σήμερα φαντάζει σαν να είναι κλεισμένη σε λαβύρινθο. Κάπως έτσι ,ξεκίνησε η έρευνα μας που ως στόχο είχε την ανακάλυψη τμημάτων της αρχαίας οχύρωσης του Πειραιά. Βλέπετε, όπως είπα και πιο πάνω, για κάποιους αποτελούν απλώς πέτρες και έτσι μέρος της οχύρωσης, αποτελεί πότε τμήματα των σύγχρονων οικοδομών, πότε βρίσκονται θαμμένα κάτω από δρόμους, αλλά πιο συχνά αποτελούν σκουπιδότοπους.......

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΟΧΥΡΩΣΗΣ ΠΕΙΡΑΙΑ

Η αρχαία οχύρωση ξεκίνησε το 493 π. Χ με το χερσαίο βόρειο τείχος, από τον στρατηγό Θεμιστοκλή. Ο ίδιος θέλησε να εκμεταλλευτεί τους φυσικούς λιμένες της Ζέας. Το Θεμιστόκλειο τείχος περίκλειε σχεδόν όλη την Αθήνα και γι’ αυτό τμήματα του, βρίσκονται ακόμα και στον χώρο του Βοτανικού. Η ολική διάμετρος ήταν 6,500 m, ενώ θεωρήθηκε από τα μεγαλύτερα αρχαία έργα. Το πάχος του τείχους ήταν 5 m, ενώ η διάμετρος των κυκλικών πύργων, έφτανε τα 10 m. Για την οχύρωση του Θεμιστοκλή, υπάρχουν αναφορές και από τον Θουκυδίδη. Το 460 π. Χ, την εποχή δηλαδή του Περικλή, ο πολιτικός και στρατηγός Κίμων, συνεχίζει την κατασκευή του τείχους. Ο ίδιος ήταν μάλιστα εκείνος που ανακάλυψε τα οστά του μυθικού Θησέα και τα μετέφερε στην Αθήνα. Ο Πλούταρχος, μας τον περιγράφει ως συμπαθή προς τους πολίτες, αλλά και άνθρωπο που χρησιμοποιούσε την λογική στους λόγους και τα έργα του. Το 404 π. Χ, οι Σπαρτιάτες υποχρεώνουν τους τότε νικημένους Αθηναίους, να καταστρέψουν τα τείχη τους. Το 394 π. Χ, οι ίδιοι υποδέχονται τον γιό του Τιμόθεου και στρατηγό Κόνωνα ως ήρωα, αφού ύστερα από παρατεταμένες ήττες, κατάφερε να πείσει τις παράλιες πόλεις της Μικράς Ασίας, να αποστατήσουν απέναντι στην Σπάρτη. Ο Κόνωνας στέφθηκε με χρυσό στεφάνι, ενώ στήθηκε και άγαλμα του. Ο ίδιος, θα ξεκινήσει την κατασκευή των τειχών που σήμερα είναι γνωστά ως Κονώνεια οχύρωση και το μεγαλύτερο τμήμα τους, σώζεται στην Πειραϊκή ακτή, με διάμετρο 2,5 χιλιόμετρα. Αυτή η οχύρωση μαζί με τις παλαιότερες, είχε 27 πύργους και από αυτούς αναστηλώθηκαν οι 13. Η διαφορά των Θεμιστόκλειων πύργων, φαίνεται από τον τρόπο κατασκευής, ενώ εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι στους πύργους που εδρεύουν στον χώρο της Πειραικής, εγκαταστάθηκαν κατά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου πολέμου 4 γερμανικά πολυβολεία, που τμήματα τους διακρίνουμε ως και σήμερα. Το 294 π. Χ, ο Δημήτριος ο Πολιορκητής, θα ανεγείρει έναν οχυρωματικό πύργο, που θα διατηρηθεί ως την εποχή του Σύλλα δηλαδή το 86 π. Χ, όπου και θα καταστραφεί μεγάλο τμήμα της οχύρωσης από τον ίδιο. Πιο σύγχρονα το 1960, θα ξεκινήσει η επιχωμάτωση των τειχών, ενώ το 1966 η αρχαιολόγος Η. Ζερβουδάκη, θα πραγματοποιήσει φωτογραφική αποτύπωση της οχύρωσης, που με βάση αυτήν το 1983-1986 η αρχαιολογική υπηρεσία, ξεμπαζώνει τμήματα της. Τέλος το 1996, η οχύρωση στην Πειραϊκή ξεκινά να φωτίζεται. Δυστυχώς σήμερα, τμήματα της οχύρωσης βρίσκονται θαμμένα αλλά και ζωγραφισμένα με γκράφιτι, παρότι υπάρχει απόφαση του συμβουλίου επικρατείας που πάρθηκε το 2004 και λέει ότι πρέπει να επέλθει η ανάδειξη των τειχών.

ΟΙ ΠΥΛΕΣ ΤΗΣ ΟΧΥΡΩΣΗΣ

Ένα από τα τμήματα της οχύρωσης, αποτελούν και οι πύλες εισόδου που εδρεύανε σε αυτήν. Στον χώρο που σήμερα είναι γνωστός ως αρχαιολογικό πάρκο Πειραιώς, εδρεύει η Διαμέσου Πύλη, ενώ στο σημείο που είναι γνωστό ως Καστράκι, υπάρχει η Ηετιωνεία Πύλη. Η Διαμέσου Πύλη, δημιουργήθηκε από τον Περικλή ως νέα είσοδος του αστικού πυλώνος. Στον χώρο, έχει βρεθεί ένας βωμός και αρχαίο πηγάδι καθώς αρχαίες και Ρωμαϊκές κατοικίες. Η Ηετιωνεία Πύλη κτίστηκε το 411 π. Χ, για την προστασία του λιμένος από ξηρά. Βρίσκεται στην βόρεια πλευρά του σημερινού λιμανιού, ενώ από τον Απρίλιο του 2005 ξεκίνησαν ανασκαφές στον χώρο, που μέσω αυτών εντοπίστηκαν τμήματα από το Ιερό της Αφροδίτης. Σημαντική έρευνα έκανε ο αρχαιολόγος Γ. Σταινχάουερ, ωστόσο τα ευρήματα της ανασκαφής, δεν έχουν ανακοινωθεί.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Δεν ξέρω αν για όλους εσάς αποτελούν ακόμα, ορισμένα τμήματα του παρελθόντος, απλές πέτρες. Όμως τόσο για μένα όσο και για όσους συνεργάστηκαν με το παρόν θέμα, τούτοι οι λίθοι εκπέμπουν μια παράξενη μουσική που το τραγούδι της, μιλάει για την ιστορία των προγόνων μας. Ίσως, και να χαρακτηριστούμε με την ταμπέλα του Ελληνάρα, αλλά η αλήθεια είναι ότι ο καιρός που εγώ και οι σύντροφοι μου γυρίζαμε το κεφάλι στη βοή που κάνει εκείνο το κοπάδι που τα πάντα τα κοστολογεί με αριθμούς και ποσοστά, έχει περάσει. Προσωπικά πιστεύω πως σε δύσκολες εποχές, αυτό που έχει να κάνει ο καθένας ώστε να βρει νέες λύσεις, είναι να στρέψει το κεφάλι προς το παρελθόν και να σκεφτεί ότι πάντα οι εποχές ήταν δύσκολες, αλλά πάντα υπήρχαν λύσεις και δημιουργικά μυαλά, που γεννιούνται μέσα από το σφυρηλάτημα των εποχών. Τώρα, αν κάποιοι εδώ και μερικές δεκαετίες ζούσαν στην φαντασίωση του τώρα χωρίς να δίνουν μία δεκάρα για το χθες, θα τους θυμίσω ότι χωρίς το χθες, δεν έχεις και αύριο........

ΓΡΑΦΕΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ